Of het nu gaat om energie, digitalisering, landbouw, of zorg en welzijn, er zijn vakmensen nodig om de maatschappelijke transities te realiseren waar wij voor staan. De SER Overijssel adviseert Gedeputeerde Staten dan ook om het vakmanschap in Overijssel in de komende periode te stimuleren en te versterken, door een gericht programma op te stellen.
Een programma dat het ondernemerschap, de bedrijfscontinuïteit, het onderwijs, de arbeidskwaliteit en de samenwerking op dit terrein bevordert. Het advies is op 27 september door voorzitter Harry Webers overhandigd aan gedeputeerde Ten Bolscher van de provincie Overijssel. Bij vakmanschap gaat het om kwalitatief hoogstaand handwerk, met kennis van zaken. Vakmensen combineren praktische vaardigheden met theoretische kennis. Hun ervaring is goud waard voor de samenleving.
De meeste Nederlanders zijn niet laag- of hoog-, maar middelbaar opgeleid. Het is daarom beter om opleidingen niet hoog of laag te noemen, maar ze gewoon bij hun naam te noemen: het vmbo, het mbo, het hbo en de universiteit. In de praktijk werken vakmensen uit verschillende disicplines met elkaar samen. Denk bijvoorbeeld aan een zorginstelling of een ziekenhuis, waar verzorgenden, verpleegkundigen en artsen nodig zijn. Hun taken en vaardigheden moeten op elkaar afgestemd zijn, om goede zorg te kunnen leveren.
Jong geleerd is oud gedaan. Door als ouders kinderen mee te laten prutsen in de schuur of te helpen in de keuken, stimuleer je hun interesse voor een bepaald vak. In het basisonderwijs kan naast de plusklas ook een klusklas worden georganiseerd, waar creatieve kinderen, die goed zijn met hun handen, extra aandacht en begeleiding krijgen. Draag de trots voor het vakmanschap uit via kanalen die specifieke doelgroepen bereiken, bijvoorbeeld jongeren. Via sociale media, vakwedstrijden en icoonprojecten, een wall of fame, maar ook door een kijkje in de keuken te bieden bij bedrijven.
Werk samen om vakmanschap in Overijssel door te geven aan de volgende generatie, waarbij het beroepsonderwijs, het bedrijfsleven en organisaties samen optrekken met de overheid. Gebruik de structuur van Overijssels vakmanschap, om mensen ook naar andere kraptesectoren dan de techniek te begeleiden. Erken en bied ruimte aan het ondernemerschap, dat vakmanschap mogelijk maakt. Zet in op een goede begeleiding van startende vaklieden, in een moderne ‘leerling-gezel-meester-aanpak’. Zorg voor voldoende leer-/werkplekken en uitdagende stageplekken, met een passende stagevergoeding en adequate begeleiding. Organiseer de stages zo, dat er een wisselwerking ontstaat tussen de praktijk en het curriculum van de school.
Borg de vakkennis die binnen familiebedrijven is opgebouwd, zodat het innovatieve en kwalitatief hoogwaardige DNA, dat kenmerkend is voor Overijssel, doorgegeven kan worden aan volgende generaties. Om de kwaliteit van werkzaamheden aan Overijssels erfgoed te waarborgen, is het belangrijk dat er voldoende specialisten worden opgeleid. Beschouw ambachtelijk vakmanschap als een verbindende factor binnen gemeenschappen. Vakmensen maken immers onderdeel uit van de lokale samenleving in kernen, dorpen en steden en dragen bij aan de vitaliteit en sociale cohesie.
Zet in op goed werkgeverschap, om vakmensen voor cruciale beroepen aan te trekken en te behouden. Het personeelsbeleid in de vitale sectoren als de zorg, bouw en techniek en het onderwijs kan daartoe worden versterkt. Betaalbare huisvesting is een voorwaarde voor het aantrekken en behouden van vakmensen in Overijssel. Wanneer vakmensen de regio verlaten vanwege het gebrek aan betaalbare woningen, verliest de lokale economie waardevol talent.
Het is belangrijk dat goede vakmensen zich kunnen blijven ontwikkelen. Basisvaardigheden vormen hiervoor de fundering. Een goed vakman moet op de hoogte blijven van nieuwe inzichten, materialen, technieken en innovaties, inclusief kunstmatige intelligentie, om excellent vakmanschap te bereiken. Een leven lang ontwikkelen zorgt ervoor dat vakmensen de competenties, die nodig zijn voor modern vakmanschap, kunnen versterken.
Het advies van de SER Overijssel is opgesteld op verzoek van Gedeputeerde Staten van Overijssel. Het is gebaseerd op gesprekken met vakmensen, met experts en literatuuronderzoek. Aan het advies is een expositie gekoppeld van portretten van vakmensen in Overijssel, gemaakt door studenten van ArtEZ. De expositie is in de maand oktober 2024 te zien op de Brug in het provinciehuis.
Het volledige advies is te lezen op: www.ser-overijssel.nl.
Fotobijschrift: Harry Webers overhandigt het advies aan gedeputeerde Ten Bolscher, foto Raymond van Olphen
